Σε συνέχεια των όσων αναφέρουμε στο πρώτο μας κείμενο για το Μουσείο Ιστορίας, καταθέτουμε προς το δημοτικό συμβούλιο και τους κατοίκους του Βύρωνα το παρακάτω κείμενο παρατηρήσεων/προτάσεων, προκειμένου να ληφθούν υπόψη πριν τη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου για το θέμα αυτό:
Παίρνουμε υπόψη τα όσα ήρθαν σε γνώση μας μετά και τη σύσκεψη των επικεφαλής των παρατάξεων με την παρουσία και του τεχνικού συμβούλου για την ίδρυση του Μουσείου. Θα επανέλθουμε δε με περαιτέρω προτάσεις, αφού εκτιμούμε ότι είναι εξαιρετικής σημασίας η ίδρυση του ιστορικού Μουσείου για τον δήμο Βύρωνα, ένα δήμο με πυκνή ιστορία, δράση των ανθρώπων και μνήμες όπως ήδη αναφέραμε στο πρώτο κείμενο που εκδώσαμε.
Α. Σχετικά με το θέμα της διοίκησης του Μουσείου.
Μελετώντας κανείς το προσχέδιο κανονισμού ανακαλύπτει ότι η διοίκηση του μουσείου προβλέπεται να ασκείται εκτός από τα θεσμικά αναμενόμενα όργανα (αιρετά και υπηρεσιακά) και από όργανα όπως η Ομάδα Διοίκησης Έργου και η Επιστημονική Επιτροπή, με τα δύο τελευταία να έχουν επιχειρησιακό, εκτελεστικό και στρατηγικό ρόλο. Νομικά μία τέτοια πρόταση δεν είναι δυνατό να ισχύσει αφού το μουσείο δεν θα αποτελέσει ιδιαίτερο νομικό πρόσωπο, αλλά θα ενταχθεί στον οργανισμό του δήμου, στην Διεύθυνση Πολιτισμού σαν ιδιαίτερο τμήμα Μουσείου. Πέραν τον νομικού ζητήματος, από τέτοιου είδους διοικητικό σχήμα προκύπτουν προβλήματα, αφού μετακυλίονται σε εξωϋπηρεσιακούς παράγοντες κρίσιμες λειτουργίες και αρμοδιότητες.
Θεωρούμε, αντίθετα, ότι η διοίκηση του Μουσείου πρέπει να ασκείται από αρμόδια υπηρεσιακά όργανα του δήμου υπό τον έλεγχο και την εποπτεία των αιρετών οργάνων του δήμου και με τη συνδρομή κατοίκων της περιοχής μας που έχουν ενδιαφέρον, γνώσεις και εμπειρία για να συνδράμουν το έργο του Μουσείου.
Β. Για τη δημιουργία του Μουσείου.
Ένα ζήτημα που ανακύπτει είναι ότι ο κρίσιμος σχεδιασμός που χαρακτηρίζει το μουσείο (δομή, θεματικοί άξονες, πλαίσιο λειτουργίας, κανονισμοί) έχει παραχθεί κυρίως από τη συνεργασία με ένα και μόνο ιδιωτικό γραφείο και από ένα επιστήμονα (πιθανώς και με ορισμένους ακόμα περιφερειακούς συνεργάτες). Ο σχεδιασμός ενός τέτοιου εγχειρήματος σύμφωνα με τις σύγχρονες μουσειακές πρακτικές, απαιτεί διεπιστημονική οπτική και είναι μία διαρκής εξελικτική συνθετική διαδικασία. Είναι λοιπόν απαραίτητο να υπάρξει συλλογικότερη και καλύτερη προετοιμασία που θα βασίζεται στη γνώση και εμπειρία και από δημόσιους φορείς, επιστήμονες, ειδικούς και όσον αφορά τις σχετικές εισηγητικές εκθέσεις και κανονισμούς του μουσείου. Να προδιαγραφούν με επάρκεια τα μέσα, η δομή και το ανθρώπινο επιστημονικό δυναμικό, ώστε το μουσείο να μπορεί εκ των έσω να πράξει και να μπορεί να εκκινήσει τις διαδικασίες του όταν ξεκινήσει τη λειτουργία του.
Με τον τρόπο αυτό θα είναι δυνατό να προσεγγιστούν και άλλες πτυχές, πέραν των ιστορικών (ανθρωπολογικές, βιοτεχνικές, αρχιτεκτονικής, κλπ) να εμπλουτιστεί η συλλογή, η συντήρηση και η ερμηνεία των τεκμηρίων του. Οι εσωτερικές αυτές λειτουργίες είναι κρίσιμες για μία πολιτιστική μονάδα, αφού αυτές δίνουν την δυνατότητα να καλλιεργηθεί η μουσειακή κουλτούρα και λειτουργία στο εσωτερικό της, η ιδιαίτερη ταυτότητα της και να αναπτυχθεί η διάδραση και επικοινωνία με την κοινωνία. Αποτελούν τις προϋποθέσεις ώστε το μουσείο να μπορεί να συμβάλλει στην έρευνα και των θεματικών του αξόνων, να μπορεί να ανανεώνεται και με περιοδικές εκθέσεις και δράσεις, τροφοδοτώντας την κοινωνία με νέες θεματικές προτάσεις, καθιστώντας το βιώσιμο και επίκαιρο.
Γ. Η στελέχωση για τη λειτουργία του Μουσείου
Για τη δημιουργία και τη λειτουργία του Μουσείου απαιτείται μόνιμο προσωπικό από ειδικότητες επιστημονικές (ιστορικών, κοινωνιολόγων, συντηρητών, μουσειοπαιδαγωγών, κ.α.), αλλά και λειτουργικές (διοικητικοί, φύλακες, καθαριστές κ.α.). Άρα, είναι απαραίτητο να υπάρξει επικαιροποίηση του οργανογράμματος του δήμου με την πρόβλεψη τμήματος– υπηρεσιών που θα στελεχώνονται από αντίστοιχες ειδικότητες. Προκαλεί εντύπωση ότι ενώ καταγράφεται η αδυναμία του δήμου στην στελέχωση του τμήματος με ειδικευμένο προσωπικό, παρόλα αυτά αποφεύγεται η περιγραφή της αναγκαιότητας και του προγραμματισμού για τη διαδικασία αντίστοιχων προσλήψεων με μόνιμες εργασιακές σχέσεις.
Ένα μεγάλο μέρος των αρμοδιοτήτων αυτού του προσωπικού μετατοπίζεται στην ομάδα Διοίκησης έργου, στην επιστημονική επιτροπή και σε εξωτερικούς συνεργάτες. Κατά τα την συνήθη πρακτική των υπηρεσιών των δήμων είναι απαραίτητο να υπάρχει ο βασικός πυρήνας μονίμων υπάλληλων του δημοσίου, ώστε να εξασφαλίζεται η λειτουργία, η αξιοπιστία η συνέχεια, η λογοδοσία. Ειδικά όταν η οργανική μονάδα είναι ένα μουσείο Ιστορίας όπου είναι απαραίτητο να ενισχυθούν οι λειτουργίες έρευνας, επικοινωνίας, εκπαίδευσης, αναζήτησης, διατήρησης συλλογής και παραγωγής εκθέσεων. Μία θεσμική- υπηρεσιακή-επιστημονική δομή Μουσείου εξασφαλίζει: την προστασία των διαδικασιών, την προσέγγιση με όσο το δυνατό αντικειμενικές μη χειραγωγημένες επιστημονικές και υπηρεσιακές διαδικασίες, το κύρος, την λογοδοσία, την συνέχεια της διαφύλαξης της αποστολής και του περιεχομένου του μουσείου.
Συνεπώς, χρειάζεται άμεση αναμόρφωση του οργανογράμματος του δήμου και έναρξη διαδικασιών για προσλήψεις του κατάλληλου προσωπικού για να υποστηριχθεί η λειτουργία του.
Δ. Πρόσβαση του Μουσείου από όλο τον πληθυσμό χωρίς διαχωρισμούς και αποκλεισμούς και λειτουργία του χωρίς τη δαμόκλειο σπάθη της οικονομικής αποδοτικότητάς του.
Ένα σημείο με μεγάλη βαρύτητα αποτελεί η δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης στο μουσείο. Στο προσχέδιο κανονισμού αφήνονται ανοικτά ζητήματα εφαρμογής εισιτηρίου και λογικής προσλήψεων μέσω ανταποδοτικότητας. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό. Θεωρείται κρίσιμο να περιγραφεί στον κανονισμό, ο κοινωνικός ρόλος του μουσείου και τα άυλα πνευματικά και πολιτιστικά παράγωγα του, ώστε να θωρακιστεί από λογικές αποτίμησης του έργου του με όρους εσόδων και ισοσκελισμένων προϋπολογισμών.
Ε. Μουσείο με ζωντανή λειτουργία, ανανέωση, σε συνεχή επικοινωνία με τους κατοίκους και τη νέα γενιά
Τη βασική υποδομή του Μουσείου Ιστορίας του δήμου αποτελούν τα μόνιμα εκθέματα του σε μορφή εικόνων, πάνελ κειμένων, τα ψηφιακά μέσα ήχου και εικόνας, τα αντικείμενα που θα αναφέρονται στην ιστορία του δήμου με τις χρονικές περιόδους που έχουν αναφερθεί. Είναι φανερό ότι το Μουσείο για να μπορεί να επικοινωνεί τακτικά με τους κατοίκους και τους επισκέπτες του, χρειάζεται να κεντρίζει το ενδιαφέρον και με περιοδικές θεματικές εκθέσεις και εκδηλώσεις που θα αναδεικνύουν ιδιαίτερες πλευρές της ιστορίας του Βύρωνα σε συνεργασία με φορείς.
Τέτοιες πλευρές είναι η εξέλιξη της πολεοδόμησης και αρχιτεκτονικής του δήμου, η εξέλιξη της πολιτιστικής δημιουργίας και ζωής, η εξέλιξη των επαγγελματικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων κλπ. Το μουσείο θα είναι βιώσιμο όταν απευθύνεται και με το μεγαλύτερο μέρος της τοπικής και όχι μόνο κοινωνίας. Όταν έχει διάδραση με αυτή, όπως με τα σχολεία, έχει επισκεψιμότητα. Λειτουργεί ως σημείο αναφοράς και παρέμβασης. Ευρύτεροι θεματολογικοί άξονες και δυνατότητες έρευνας θα του δώσουν δυνητικά μεγαλύτερες δυνατότητες για πολυεπίπεδες συνθέσεις και οπτικές, για μεγαλύτερη ευελιξία στην δημιουργία εκθέσεων και αφηγήσεων. Άρα για πλουσιότερο παραγόμενο υλικό και δράσεις.
ΣΤ. Κτιριακά
Ένα μουσείο δεν είναι μόνο ο εκθεσιακός του χώρος. Πίσω από αυτόν υπάρχει μία ολόκληρη υποδομή, κτιριακή και λειτουργική όπου απαιτεί σε επίπεδο κτιρίου τους ανάλογους χώρους. Ενδεικτικά αναφέρονται: γραφεία, βιβλιοθήκη, αποθήκες φύλαξης και συντήρησης αντικειμένων συλλογής, αποθήκες υλικών, χώροι προσωπικού, βεστιάριο, προθάλαμος, χώρος εκπαιδευτικών προγραμμάτων κλπ. Από τα παραπάνω είναι βάσιμη η εκτίμηση μας ότι ο χώρος δεν επαρκεί. Η ένταξη του Ταπητουργείου στον όλο σχεδιασμό αποτελεί λύση που και εξυπηρετεί την λειτουργία και την φυσιογνωμία του μουσείου αλλά και ενισχύει τον ρόλο του με ένα εμβληματικό και σημαντικό κτίριο. Το Παλαιό Ταπητουργείο με την χαρακτηριστική του ταυτότητα μπορεί να νοηματοδοτήσει τον ρόλο του Μουσείου και να συμβάλλει στη δυνατότητα να στεγαστούν δράσεις και περιοδικές θεματικές εκθέσεις σε ανοικτό διάλογο με την Ιστορία του, την λειτουργία του, την αρχιτεκτονική και τις μνήμες του και να βοηθήσει στο να παρουσιαστούν καλύτερα και οι διαφορετικές περίοδοι της ιστορίας του Βύρωνα.
Άρα, η δρομολόγηση της αγοράς και του ισόγειου του Ταπητουργείου θα συμβάλλει στο να υπάρξει μια πρώτη επαρκής βάση για το ξεκίνημα της λειτουργίας του Μουσείου.
Συμπερασματικά: Χρειάζεται ακόμα μεγαλύτερη
προετοιμασία το επόμενο διάστημα όσον αφορά τις μελέτες της δημιουργίας και της
λειτουργίας του Μουσείου, όχι μόνο από τον τεχνικό σύμβουλο της δημοτικής
αρχής, αλλά με αξιοποίηση ευρύτερων επιστημονικών φορέων, με τη συνεργασία όσων
παρατάξεων θέλουν να συμβάλλουν, με την
αναζήτηση και συνεργασία όλων των φορέων
του Βύρωνα, με αξιοποίηση όλων των ενδιαφερόμενων να βοηθήσουν και σε επαφή με την
κοινωνία του Βύρωνα.
Αυτά ως πρώτες πιο ειδικές προτάσεις και θα επανέλθουμε.
25/1/2021
Αριστερή Παρέμβαση Πολιτών Βύρωνα
