Στην εκδήλωση προβλήθηκε ένα μικρό βίντεο από τις ανατολικές
συνοικίες το 1944 και το Βύρωνα και αποσπάσματα από το ντοκυμαντέρ της Νίνας
Γεωργιάδου. Ακολούθησε συζήτηση.
 | ||
| Με ενδιαφέον εξελίχτηκε η συζήτηση |
 | |||
| Οι εισηγητές | , |
Παρακάτω το άνοιγμα της συζήτησης από την Αριστερή Παρέμβαση Βύρωνα με στοιχεία για την αντιφασιστική πάλη στο Βύρωνα την περίοδο της ναζισιτκής κατοχής.
Καλησπέρα
σας.
Κάνουμε
τη σημερινή εκδήλωση με αφορμή τα 72 χρόνια από την επίθεση της φασιστικής Ιταλίας στη χώρα μας. Επίθεση
που διαδέχτηκαν τα μαύρα χρόνια της φασιστικής-ναζιστικής κατοχής από τη
Γερμανία. Η εκδήλωση μας γίνεται 3 μέρες μετά τις 28 Οκτώβρη και λίγες μέρες
μετά τις 12 Οκτώβρη μέρα απελευθέρωσης της Αθήνας και είναι
συνέχεια αυτής που κάναμε με θέμα «Μικρασιατική καταστροφή – η μεγάλη ιδέα, οι
πρόσφυγες και το σήμερα.» Την κρίναμε ως
αναγκαία και γιατί γίνεται μια προσπάθεια λήθης, παραποίησης, ακόμα και
διαστρέβλωσης της ιστορίας πιο έντονη από πριν.
Το θέμα της σημερινής συζήτησης μας είναι
1940-2012 η πάλη ενάντια στο φασισμό τότε και σήμερα. Θέλουμε αξιοποιώντας την
ιστορική γνώση και εμπειρία να συζητήσουμε για αυτό που όλους προβληματίζει και
ανησυχεί την άνοδο της φασιστικής επιρροής και δράσης σήμερα και τους τρόπους
για την απόκρουση της.
Από
πλευράς μου θα κάνω μια παρουσίαση κυρίως για την μάχη ενάντια στο φασισμό την
περίοδο της κατοχής στο Βύρωνα και για να δώσω το λόγο στους προσκαλεσμένους
για να σταθούν κυρίως στο σήμερα.
Οι
φασίστες και οι ναζί στον κατακτητικό πόλεμο που ξεκίνησαν με μια τεράστια
στρατιωτική μηχανή, ισχυρή οικονομική στήριξη και εκατομμύρια στρατευμένους δεν
υπολόγισαν την αντίσταση των λαών. Δεν υπολόγισαν πως όταν οι λαοί θέλουν,
αποφασίζουν και αντιστέκονται, μπορούν να νικήσουν. Ο πόλεμος στοίχισε 66
εκατομμύρια ζωές. Μόνο η Σοβιετική Ένωση που έδωσε το συντριπτικό κτύπημα στη
ναζιστική επέλαση έχασε 20 εκατομμύρια ανθρώπους.
Στο
λαό μας ανήκει μεγάλο μέρος από το αποτέλεσμα της ήττας του φασισμού και της
καθυστέρησης της ναζιστικής επίθεσης στη Σοβιετική ΄Ενωσης.
Από
τον πρώτο καιρό της κατοχής τα γερμανικά
στρατεύματα στη χώρα μας άδειασαν εκτός από τα θησαυροφυλάκια όλες τις αποθήκες
και άρπαξαν τα δημητριακά, καπνό, σταφίδα, μπαμπάκι, λάδι, κάθε λογής τρόφιμα
και αγαθά. Αποτέλεσμα να μετράμε χιλιάδες νεκρούς από την πείνα. Κατέστρεψαν,
έκαψαν ισοπέδωσαν σπίτια, λιμάνια, δρόμους, γέφυρες, εγκαταστάσεις, βιομηχανία.
Παρά
την πείνα και την εξαθλίωση, παρά την τρομοκρατία και τις εκτελέσεις, ένα
μαζικό κίνημα αντίστασης γεννήθηκε στη χώρα μας. Με μαχητικές απεργίες στην
Αθήνα και ένα δυνατό αντάρτικο στην ύπαιθρο, με επί κεφαλής τις δυνάμεις του
ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, το εργατικό – λαϊκό κίνημα και οι οργανώσεις του αγωνίστηκε ενάντια
στους γερμανούς κατακτητές αλλά και τους έλληνες συνεταίρους τους, τους
μαυραγορίτες και τους μεταξικούς ταγματασφαλίτες της Κατοχής, για την σωτηρία «απ’ την πείνα - κι’ απ’ τη
σκλαβιά» αλλά και την συνολική κοινωνική απελευθέρωση. Όπως έλεγε και το
τραγούδι θέλουμε ελεύθερη εμείς πατρίδα και πανανθρώπινη τη λευτεριά.
Η
νίκη ενάντια στον φασισμό στοίχισε στο λαό μας χιλιάδες νεκρούς. 300.000 πέθαναν από την
πείνα, τα μπλόκα, τις μαζικές εκτελέσεις και τους πυρπολισμούς χωριών και
πόλεων. Μαζί με τους νεκρούς στο μέτωπο, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και την
επέμβαση μετέπειτα των αγγλοαμερικάνων συνολικά οι ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν
υπολογίζονται σε 1,2 εκατομμύρια.
Ο
Βύρωνας της προσφυγιάς και της εργατιάς που μεγάλωναν τα παιδιά των μικρασιατών
και ήξεραν τι θα πει πόλεμος, φτώχεια και κακουχίες, ήταν από τις πρώτες
συνοικίες που οργανώθηκε η αντίσταση από το 41 ακόμα. Οι γερμανοί είχαν
επιτάξει σπίτια στην Κολοκοτρώνη, τη Μαγνησίας κ.α. και είχαν αμέσως βρει πρόθυμους
ντόπιους συνεργάτες για τις καταδώσεις. Χαρακτηριστικά για τους συνεργάτες των
γερμανών αναφέρει η Τούλα Πρασσά, γραμματέας τότε της οργάνωσης της ΕΠΟΝ Ν.
Ελβετίας, ότι υπήρχε κάποιος βυρωνιώτης που έκλεινε ραντεβού σε νέους του
Βύρωνα δήθεν για να τους δώσει σύνδεση να βγουν στον ΕΛΑΣ και εκεί τους
παρέδιδε στους γερμανούς και τον ανακάλυψαν από κάποιον που άργησε να πάει στο
ραντεβού και κατάλαβε τι είχε στήσει.
Παρόλα
αυτά η αντίσταση οργανωνόταν με μαζικό και περιφρουρημένο τρόπο.
Με
παρέμβαση στο εργοστάσιο της ΠΥΡΚΑΛ και συμμετοχή στην πρώτη απεργία επί
κατοχής για να ματαιωθεί η επιστράτευση, με συγκρότηση της ΕΠΟΝ στα 8τάξια
γυμνάσια αρρένων και θηλέων του Παγκρατιού που πήγαιναν τότε οι μαθητές και οι
μαθήτριες του Βύρωνα, με ρόλο στην έναρξη συσσιτίων, αλλά και το ράψιμο ρούχων στις
γειτονιές μας. Με το γράψιμο συνθημάτων και το χωνί που έλεγε νέα από τον
απελευθερωτικό αγώνα και ενθάρρυνε την αντίσταση στους φασίστες. Με τη
οργανωμένη συμμετοχή στα συλλαλητήρια που γινόταν στο κέντρο της Αθήνας. Με τις
πολιτιστικές εκδηλώσεις με θέατρο, τραγούδια, ποίηση. Μια πολύπλευρη δράση που
ενέπνευσε, κινητοποίησε και ενέταξε στις ΕΑΜικές οργανώσεις μεγάλο αριθμό
κατοίκων δημιουργώντας ένα νέο συλλογικό υποκείμενο, που περιθωριοποίησε και
απομόνωσε κάθε ραγιάδικη και φιλοναζιστική αντίληψη και μπόρεσε να τα βάλει και
με τον κατακτητή και τους συνεργάτες του.
Αργότερα
με τη συγκρότηση του ΕΛΑΣ στα βουνά συγκροτήθηκε η αντίσταση με τα ένοπλα τμήματα της πολιτοφυλακής και
στις πόλεις. Στο Βύρωνα τα στελέχη της κοιμόνταν στα βουνά του Καρέα. Η
συνεργασία μεταξύ των γειτονιών Βύρωνα, Παγκράτι, Υμηττό, αλλά και Καισαριανή
ήταν καθοριστική για το συντονισμό της δράσης και συνέβαλε με τη μαζικότητα της
αντίστασης των κατοίκων οι ανατολικές συνοικίες να θεωρούνται προπύργια του ΕΑΜ.
Δράση που ενοχλούσε τους γερμανούς και τους ντόπιους συνεργάτες τους και για
αυτό γινόταν συχνά μπλόκα σε αυτές τις γειτονιές. Μπλόκα στα οποία συμμετείχαν
επίσης ενεργά τα τάγματα ασφαλείας όπως
στο πρώτο και δεύτερο μπλόκο της Κοκκινιάς, στο μπλόκο της Καισαριανής, σε
επιδρομές μαζί με τα SS στην Καισαριανή, το Βύρωνα και αλλού καθώς και στην πολιορκία και τη μάχη στο
λεγόμενο "Κάστρο του Υμηττού". Εκτός από αυτό το ρόλο τους στα μπλόκα
και στις καταδόσεις, φρουρούσαν επίσης τα πτώματα όσων κρεμούσαν οι Γερμανοί,
έτσι ώστε να μην τα απομακρύνουν οι συγγενείς και να παραμένουν σε δημόσια θέα
προς εκφοβισμό. Οι επιχειρήσεις ενάντια στους Γερμανούς και στους συνεργάτες
τους ήταν αρκετές και οι περισσότερες πετυχημένες. Μια από αυτές με μεγάλη πραγματική
και συμβολική αξία ήταν η επίθεση που οργανώθηκε ενάντια στο άντρο
βασανιστηρίων στο Παγκράτι, που είχε η οικογένεια των Παπαγιώργηδων στο υπόγειο
του σπιτιού τους και στο οποίο είχαν αφήσει την τελευταία τους πνοή μετά από
βασανιστήρια πολλοί αγωνιστές. Ο αρχηγός τους σκοτώθηκε και οι υπόλοιποι
εξαφανίστηκαν. Να σημειώσουμε εδώ ότι ήταν τέτοια η δράση των Παπαγιώργηδων που
αναφερόταν μαζί με τους χίτες και τους
άλλους ταγματασφαλίτες.
Οι
θυσίες σε αυτόν τον αγώνα δεν ήταν λίγες. Στο μπλόκο του Βύρωνα τον Αύγουστο
του 44 με υπόδειξη ντόπιων κουκουλοφόρων συνεργατών εκτελέστηκαν 11, ενώ
μεταφέρθηκαν 700 στο Χαϊδάρι και μετά σε στρατόπεδα και της Γερμανίας και από
κει έμειναν ζωντανοί και γύρισαν ελάχιστοι. Στον Υμηττό τον Απρίλη του 44
δόθηκε η μάχη από τους 3 επονίτες ενάντια σε 200 ένοπλους της Βέρμαχτ και στους
συνεργάτες τους στο Κάστρο του Υμηττού, το σπίτι που φύλαγαν τα όπλα και τα
πυρομαχικά για τα ένοπλα τμήματα. Στη γειτονική Καισαριανή γινόταν συχνά
εκτελέσεις αγωνιστών όπως έγινε και των 200 κομμουνιστών φυλακισμένων που
μεταφέρθηκαν από το Χαϊδάρι το Μάη του 44.
Σε
αυτή τη δράση στο Βύρωνα πρωτοστατούσαν και 3 νέοι ΕΠΟΝίττες-ΕΑΜίτες που έχασαν
τη ζωή τους, οι Περτσεμλής, Μαρτάκης, Κολλημένος που έχουν δοθεί τα ονόματά
τους σε δρόμο και πλατείες. Δυστυχώς δεν έχει τελεσφορήσει προσπάθεια
καταγραφής των ονομάτων όλων όσων βυρωνιωτών και βυρωνιώισσων έχουν δώσει τη
ζωή τους στον αγώνα για την απελευθέρωση στην πόλη και στα βουνά της Ελλάδας με
τον ΕΛΑΣ. Το παράρτημα της ΠΕΑΕΑ έχει καταγράψει ονόματα μόνο 87 ανθρώπων και
δεν έχει προσθέσει και ένα που έχουμε δώσει στην πρόεδρο των απογόνων του. Ενώ, είναι μεγάλος ο αριθμός όσων έχασαν τη
ζωή τους και στα χρόνια που ακολούθησαν στα βουνά, στις φυλακές και στις
εξορίες από τους δοσίλογους και βασανιστές με εντολή των μετέπειτα κυβερνήσεων
και του παλατιού.
Με
την απελευθέρωση, στις 15 Οκτώβρη που είχαν κατέβει με πορεία από το Βύρωνα
όπως και από τις άλλες συνοικίες, στο κτύπημα που ακολούθησε από τους
δοσίλογους και τους Εγγλέζους της διαδήλωσης για την απελευθέρωση έχασαν τη ζωή
τους 7 Καισαριανιώτες και 2 Βυρωνιώτες, ενώ τραυματίστηκαν δεκάδες.
Έχουν
γραφτεί ορισμένα βιβλία για την αντίσταση στην περιοχή μας όπως το «Τελειώνοντας
ο Δεκέμβρης» του Μιχάλη Λιαρούτσου, το «Οι
σαλταδόροι του Βύρωνα» του Ξενοφώντα Φιλέρη, το «Η εμπειρία της κατοχής και της
αντίστασης στην Αθήνα» του Μενέλαου Χαραλαμπίδη και υπάρχει η συλλογή κειμένων
και ντοκουμέντων της εποχής με τίτλο «Κόκκινος Δεκέμβρης» από τις εκδόσεις
Εκτός των τειχών.
Από
όλες τις μαρτυρίες, τις διηγήσεις, τα στοιχεία γίνεται φανερό ότι η συντριπτική
πλειοψηφία του λαού και της περιοχής μας συσπειρώθηκε γύρω από τις ιδέες της
κοινωνικής απελευθέρωσης, της λαοκρατίας, της κατάργησης της εκμετάλλευσης.
Έλαβε μέρος, στήριξε ενεργά ή έβλεπε με συμπάθεια την αριστερά και τους αγώνες
της. Απέρριψε το φασισμό και μίσησε τους
δοσίλογους, τους χίτες και τους βασανιστές.
Από
την πόλη μέχρι τα βουνά από τη μάχη των συσσιτίων και των διαδηλώσεων μέχρι τις
μάχες του ΕΛΑΣ δόθηκε νικηφόρα η μάχη ενάντια στο φασισμό. Αλλά, χάθηκε η μάχη
από το αστικό καθεστώς και τους Αγγλοαμερικανούς, που πήραν την εξουσία,
κάλυψαν τους συνεργάτες των γερμανών και στη συνέχεια τους έφεραν με νέο
πρόσωπο στο προσκήνιο.
Θαυμαστές
και συνεχιστές της φασιστικής βίας συνέχισαν να υπάρχουν και στο Βύρωνα και τα
μετέπειτα χρόνια. Μετά τη χούντα τα πρώτα χρόνια δρούσε στο Βύρωνα η ΕΠΕΝ. Μάλιστα
στις πρώτες παρελάσεις μετά τη χούντα που το παράρτημα της Εθν. Αντίστασης συμμετείχε στην παρέλαση, οργανωμένη ομάδα
της ΕΠΕΝ όχι πάνω από 12 άτομα τους είχε επιτεθεί. Σήμερα ένας από αυτούς είναι
ενεργός στη Χ.Α. υποψήφιος βουλευτής της στην Α’ Αθήνας με δικό του μπλογκ
προπαγάνδας υπέρ της.
Ο
φασισμός γεννήθηκε μέσα από την τεράστια πολιτική και οικονομική κρίση στα τέλη
της δεκαετίας του 1920, και, σε αντίθεση με όσα έλεγαν οι πολιτικοί του
εκπρόσωποι, αποδείχτηκε ο καλύτερος συνεργάτης των οικονομικά ισχυρών και
βύθισε τους λαούς στην φρίκη του Β' Παγκοσμίου πολέμου.
Οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που γεννούν το φασισμό είναι
παρούσες σήμερα. Μέσα στο περιβάλλον της καπιταλιστικής κρίσης, της φτώχειας,
της ανεργίας εντείνονται η ρατσιστική προπαγάνδα, ο εθνικισμός, οι διασπαστικές
λογικές μέσα στην εργατική τάξη και ο φασισμός σηκώνει κεφάλι. Παράλληλα ενισχύονται
οι κατασταλτικοί μηχνανισμοί και η αστυνομοκρατία, οι επιθέσεις ενάντια σε
διαδηλωτές, σε απεργούς, οι προσαγωγές, οι συλλήψεις, οι κακοποιήσεις μέσα στα
αστυνομικά τμήματα. Πληθαίνουν οι απαγορεύσεις, οι παρακολουθήσεις, οι
δικαστικές διώξεις, η λογοκρισία. Χαρακτηριστικό τους η σύλληψη του Βαξεβάνη,
το κόψιμο της εκπομπής πρωινή ενημέρωση. Η βίαιη επίθεση και ο τραυματισμός του
εκπροσώπου μας Σταύρου Τζιορτζιώτη σε συνεδρίαση του επιτροπής του δήμου από
τον πρόεδρο της Ρεϊζίδη. Συνθήκες που
στρώνουν το χαλί για τη «νομιμοποίηση» μεθόδων της Χ.Α.. Ενώ από την άλλη η Χ.Α. προβάλλεται από τα ΜΜΕ και πλασάρεται ως
μια δυναμική αντιμνημονιακή δύναμη για να μαντρώσουν και να καναλιζάρουν την
οργή του κόσμου σε ανώδυνα για το οικονομικό σύστημα μορφώματα. Έτσι, ως συμπλήρωμα
και σε διαπλοκή με όλα τα παραπάνω και πιο πολύ με το βαθύ κράτος και την
αστυνομία χρησιμοποιείται η Χ.Α. ως αιχμή του δόρατος και έχει αποκτήσει μια
καθόλου ευκατοφρόνητη εκλογική επιρροή. Η προβολή της ως αντισυστημική δύναμη, παρότι
μέσα στη Βουλή ψήφισε το χάρισμα χρεών στις ΠΑΕ των εφοπλιστών και βιομήχανων,
αρνήθηκε τον έλεγχο για το χάρισμα της Αγροτικής Τράπεζας στο Σάλλα και τόσα
άλλα, μαζί με την παρέμβασή της σε αρκετούς χώρους για την προστασία των δήθεν
των κατοίκων και την τακτοποίηση των ανέργων, δημιουργούν ερείσματα σε μερίδες
πολιτικά καθυστερημένων μαζών.
Ταυτόχρονα
η κυρίαρχη ιδεολογία πλασάρει και αναμασά φλυαρίες περί των 2 άκρων, που ασκούν
βία και άρα εμείς να κοιτάξουμε το μέσο, την ησυχία μας και να μην
ανακατευόμαστε. Απέναντι σε αυτές τις φλυαρίες εμείς αντιτάσσουμε ότι καμιά
σχέση δεν έχει η αριστερά με αυτές τις φασιστικές μεθόδους, τον σκοταδισμό, την
ανελευθερία, τις αντιδημοκρατικές μεθοδεύσεις, τις εκκαθαρίσεις. Προβάλλουμε
τις αξίες της αριστεράς που σέβεται τη διαφορετικότητα, δεν έχει σχέση με τη
βίαιη επιβολή του δίκιου του ισχυρού και την πλαστογραφία της ιστορίας. Παλεύει
για ένα κόσμο που δεν θα υπάρχουν πόλεμοι, ανταγωνισμοί, σκοταδισμοί, ισχυροί
και αδύναμοι, πλούσιοι και φτωχοί, εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενοι. Δεν θα
κάνουν κουμάντο τα συμφέροντα, αλλά θα αναπτυχθεί η εργατική χειραφέτηση, η
διεθνιστική αλληλεγγύη και θα ανοίξει ο δρόμος για την κοινωνική απελευθέρωση
και τον ολοκληρωμένο άνθρωπο που θα σκέφτεται συλλογικά και θα δρα με προσωπική
υπευθυνότητα.
Αναζητάμε
τους τρόπους και δρόμους να ξεσηκωθεί ο κόσμος ενάντια στο εκμεταλλευτικό σύστημα
απορρίπτοντας το φασισμό και τις μεθόδους του.
Για
το φαινόμενο της ανόδου επιρροής των φασιστικών αντιλήψεων, της επέκτασης της
δράσης των ναζιστικών συμμοριών και τους σύγχρονους τρόπους αντιμετώπισης τους θα
συζητήσουμε με τους επόμενους καλεσμένους μας.
