Το κείμενο επιμελήθηκαν οι Τάσος Γουδέλης και Δημήτρης Χατζηστέλιος και παρουσιάστηκε εκ μέρους της Πρωτοβουλίας Πολιτών Βύρωνα για τη Σωτηρία του Υμηττού στο πλαίσιο της ημερίδας για τον Υμηττό που διοργανώθηκε από την Διαδημοτική Συντονιστική Επιτροπή για τη Διάσωση του Υμηττού, την Κυριακή 02-12-2007.
Η εισήγηση εκφωνήθηκε από τον Τάσο Γουδέλη και συγκεντρώνει όλων των ειδών τα ζητήματα που αφορούν τον Υμηττό εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Βύρωνα.
ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΥΜΗΤΤΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΒΥΡΩΝΑ
Ο Υμηττός είναι ο σημαντικότερος ελεύθερος χώρος πράσινου της Αθήνας και το κάθε πλήγμα που δέχεται είναι χτύπημα στην ποιότητα ζωής των κατοίκων ολόκληρου του Λεκανοπεδίου. Ενα μεγάλο τμήμα του βρίσκεται στην περιοχή του Βύρωνα. Το γεγονός αυτό αποτελεί ένα προνόμιο αλλά και μια ευθύνη για τους κατοίκους και τη δημοτική του αρχή. Ωστόσο και στην περιοχή του Βύρωνα, όπως και σε άλλες περιοχές, τόσο οι κρατικές αρχές όσο και η τοπική δημοτική αρχή, αντί να φροντίζουν για την προστασία του, τον αντιμετωπίζουν σαν χώρο όπου μπορούν να εγκαταστήσουν μιά σειρά δραστηριότητες και λειτουργίες. Ετσι διαπιστώνουμε ότι:
Ορισμένα οικοδομικά τετράγωνα που συνορεύουν με το δάσος στην περιοχή του Καρέα δεν έχουν «κλείσει» πολεοδομικά, με αποτέλεσμα να υπάρχει θέμα περαιτέρω επέκτασης τους σε βάρος του δάσους. Το οικιστικό σχέδιο στον Καρέα έχει επεκταθεί με τέτοιες μεθόδους στο παρελθόν. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα Ο.Τ. 524 και 525.
Στον Υμηττό, στην περιοχή Κακόρεμα, λειτουργεί η μονάδα κατασκευής έτοιμου μπετόν και οικοδομικών υλικών της εταιρίας Εργάνη.
Στην περιοχή του Υμηττού συναντάμε σειρά καταπατήσεων από εργολάβους και ιδιώτες για στάθμευση επαγγελματικών βαρέων οχημάτων και ρίψη μπαζών. Το πιο κραυγαλέο παράδειγμα ήταν η παρουσία της εταιρίας «Λιοσάτος» η οποία στην καρδιά του Υμηττού στον Κουταλά είχε μετατρέψει έκταση σε πάρκινγκ των εργοταξιακών της οχημάτων με κοπή δέντρων και αποθήκευση καυσίμων. Στην ευρύτερη έκταση εναπόθετε σημαντικό όγκο μπαζών μέσα στα οποία είχε θάψει μέχρι και ολόκληρα παροπλισμένα φορτηγά. Πρόσφατα έγινε επέμβαση των δημοτικών αρχών και εκδιώχθηκε η εταιρεία από τον χώρο, αφού πρώτα αποκαλύφθηκε πως σε παλαιότερα δικαστήρια είχε παρασχεθεί στήριξη στην εταιρεία από τη σημερινή δημοτική αρχή, η οποία με έγγραφά της είχε δικαιολογήσει την καταπάτηση.
Η περιοχή του δάσους απέναντι από το Νεκροταφείο (πικ-νικ) έχει μετατραπεί σε παρκινγκ από ιδιωτική εταιρία εμπορίας αυτοκινήτων. Επίσης το γεγονός ότι δεν συντηρείται και δεν αποκαθίσταται την έχει καταστήσει χώρο πάρκινγκ και από περαστικούς και περιοίκους.
Στα σύνορα Άγιας Μαρίνας (Ηλιούπολης) και Βύρωνα (Γήπεδο ΔΗΑΝΑ) ήδη από το 1999 υπήρξε καταπάτηση από το Δήμο Ηλιούπολης που τσιμεντοποιήσε και εκχέρσωσε έκταση 8 στρεμμάτων προκειμένου να κατασκευαστεί σχολικό συγκρότημα συνολικής έκτασης 22 στρεμμάτων στην ευρύτερη δασική έκταση κάτω από την Κατεχάκη. Τα έργα σταμάτησαν έπειτα από προσφυγές στο ΣτΕ όμως η αρχική έκταση που καταστράφηκε παραμένει ως έχει χωρίς να αποκατασταθεί. Στην έκταση αυτή εκδιώχθηκε με μηνυτήριες αναφορές άλλο ένα παράνομο πάρκινγκ εργολάβου με βαρέα οχήματα και εναποθέσεις μπαζών. Σήμερα χρησιμοποιείται ως χώρος πάρκινγκ από κατοίκους της περιοχής και χρήστες του παρακείμενου γηπέδου, ενώ υπάρχει σχεδιασμός για μεταφορά αθλητικών εγκαταστάσεων.
Στο τέρμα της λεωφορειακής γραμμής 732 (είσοδος Θεάτρου Βράχων) λειτουργεί άλλο παράνομο πάρκινγκ εργολάβου στις παρυφές δασικής έκτασης, η οποία παραμένει απογυμνωμένη και παραμελημένη από βλάστηση εδώ και χρόνια.
Στα παλιά νταμάρια στο (Θέατρο Βράχων) η περιοχή παραμένει χαρακτηρισμένη ως Β΄ ζώνη Υμηττού. Ο λόφος Κοπανά που δεσπόζει πάνω από το Θέατρο Βράχων επί δεκαετίες παραμένει απογυμνωμένος χωρίς ουσιαστική μελέτη για δενδροφύτευση αυτού και της γύρω περιοχής, που φθάνει έως το σχολικό συγκρότημα και το τέρμα της λεωφορειακής γραμμής 732.
Δεν υπάρχει ολοκληρωμένη μελέτη για αναδάσωση στην περιοχή αλλά ούτε και γίνονται συστηματικές αναδασώσεις. Παλαιές πυρκαγιές έχουν δημιουργήσει μικρά «ξέφωτα», ενώ άλλες περιοχές από τη χρόνια έλλειψη δένδρων έχουν χάσει σημαντικό όγκο του εδάφους τους. Μόλις πρόσφατα κηρύχθηκε αναδασωτέα η έκταση που κάηκε το καλοκαίρι του 2007. Σημειωτέον πως δεν υπάρχει ούτε παρακολούθηση για τη φυσική γήρανση των δέντρων σε περιοχές που στο παρελθόν έχουν καεί κατ’ επανάληψη, ώστε να ενισχυθεί ο δενδρικός πληθυσμός με νεαρά δέντρα.
Στις παρυφές του βουνού και μέσα στα όρια του υπάρχουν στρατόπεδα και μέσα σε αυτά λειτουργεί κεντρικό βενζινάδικο και σούπερ μάρκετ.
Παραμένουν οι εγκαταστάσεις του σκοπευτηρίου μέσα στη δασική έκταση του Κουταλά, ενώ δίπλα παραμένουν τα παλαιά κτήρια του δημοτικού αναψυκτηρίου «Άρτεμη».
Ο Δήμος Βύρωνα χρησιμοποιεί την περιοχή του Υμηττού για τη μεταφόρτωση των σκουπιδιών του Δήμου. Δεν έχει υπάρξει σοβαρή διερεύνηση χώρων για απομάκρυνση της μεταφόρτωσης από την περιοχή του Υμηττού ούτε εναλλακτική πρόταση διαχείρισης των απορριμάτων.
Ο Δήμος Βύρωνα –επί της προηγούμενης δημοτικής αρχής– είχε δεχθεί και υποστηρίξει την πρόταση της κεντρικής εξουσίας για κατασκευή Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμάτων για 7 δήμους στο χώρο του Υμηττού. Το σχέδιο είχε παγώσει λόγω των αντιδράσεων των κατοίκων του Βύρωνα αλλά συνεχίζει να αναφέρεται σε σχεδιασμούς χρήσεων για τον Υμηττό.
Ο Δήμος Βύρωνα προωθούσε τη μεταφορά των Τεχνικών Υπηρεσιών και των εγκαταστάσεων του Δήμου –ουσιαστικά μια μικρή διοικητική πόλη με εκατοντάδες ανθρώπους και οχήματα– σε χώρο στρατοπέδου υπό κατάργηση που βρίσκεται μέσα στη καρδιά της δασικής περιοχής του Κουταλά. Το σχέδιο έχει παγώσει μετά από τις αντιδράσεις των κατοίκων και τις πυρκαγιές του καλοκαιριού.
Ο Δήμος Βύρωνα προωθούσε την κατασκευή Βρεφονηπιακού Σταθμού σε περιοχή που έχει αποχαρακτηρισθεί από δασική στη θέση Αναπηρικά, σχέδιο που πάγωσε μετά από τις αντιδράσεις των κατοίκων και τις πυρκαγιές του καλοκαιριού. Ωστόσο δεν προωθείται η αναδάσωση της περιοχής.
Επί του δάσους κοντά στα σχολεία του Καρέα ξεκίνησε αυθαίρετα η κατασκευή εκκλησίας και προκάτ κατασκευών από την Εκκλησία της Ελλάδος. Η κατασκευή πάγωσε από το ΣτΕ, αλλά ωστόσο ο κτιριακός όγκος παραμένει και ολοκληρώνεται με αργούς ρυθμούς ενώ δεν προωθείται η αναδάσωση της ευρύτερης περιοχής.
Υπάρχει πάντα το τεράστιο θέμα της περιφερειακής οδού του Υμηττού, η οποία σύμφωνα με τα τελευταία σχέδια, προβλέπεται μεν υπόγεια στο τμήμα του Κουταλά έως τον Καρέα αλλά με την υπόλοιπη υπέργεια γιγαντιαία χάραξη της απειλεί να καταστρέψει οριστικά τη Β΄ ζώνη Υμηττού στην περιοχή του Βύρωνα και να διασπάσει οριστικά την ενιαία περιοχή του δάσους του Υμηττού με μεγάλες συνέπειες για την σημερινή πανίδα και βλάστηση. Ειδικότερα στην περιοχή του Κουταλά προβλέπεται η κατασκευή μεγάλου ανισόπεδου οδικού κόμβου σε βάρος του δάσους.
Μετά από σύμφωνη γνώμη του Δήμου, στον Υμηττό έχουν απορριφθεί και συνεχίζουν να απορρίπτονται μεγάλες ποσότητες μπάζων για το κλείσιμο των οπών από τα παλιά νταμάρια (Κακόρεμα). Πρόκειται για μια διαδικασία που κατά τη Δημοτική Αρχή γίνεται βάσει μελέτης, όμως στην ουσία δεν υπήρξε, ούτε υπάρχει ουσιαστική επίβλεψη με αποτέλεσμα τη μη σωστή αποκατάσταση. Επιπρόσθετα η επιχωμάτωση αυτή δεν παίρνει υπόψη της πρόσφατα αρχαιολογικά ευρήματα στην ευρύτερη περιοχή, ενώ ερωτήματα δημιουργούνται για το τι πρόκειται να γίνει στον χώρο μόλις ολοκληρωθεί η επιχωμάτωση. Δεν υπάρχει δέσμευση για ολοκληρωτική δενδροφύτευση σε αυτή την μεγάλη έκταση.
Η Εκκλησία διεκδικεί, μέσω της Αρχιεπισκοπής, δασική έκταση 500 στρεμμάτων δίπλα στο μοναστήρι του Καρέα και σχεδίαζε την οικοδόμηση σε αυτή κτιρίου για την Ιερά Σύνοδο. Τώρα, μετά τις αντιδράσεις της δημοτικής αρχής και της κοινωνίας του Βύρωνα, η οικοδόμηση του κτιρίου αυτού προωθείται στην περιοχή Χολαργού αλλά η διεκδίκηση της έκτασης από την Εκκλησία παραμένει για όποια μελλοντική χρήση.
Γενικότερα υπάρχουν διεκδικήσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος σχεδόν για το σύνολο των δασικών εκτάσεων επί του Υμηττού στην περιοχή του Βύρωνα.
Η Εκκλησία της Ελλάδος έχει καταθέσει στο Εθνικό Κτηματολόγιο σχέδια για τις περισσότερες περιοχές κάτωθεν της Λ. Κατεχάκης. Δεδομένου πως δεν έχει γίνει καμία ένσταση στο Κτηματολόγιο για αυτές τις διεκδικήσεις, υπάρχει ο άμεσος κίνδυνος δημόσιες μέχρι σήμερα δασικές εκτάσεις στην περιοχή να βρεθούν κάτω από ιδιωτική κυριότητα με άμεσο κίνδυνο της μετατροπής τους σε οικόπεδα.
Η φύλαξη του δάσους επικεντρώνεται κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες με ενίσχυση από το Δήμο και το ΣΠΑΥ των εθελοντών που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Όσο και αν η προσφορά τους είναι πολύτιμη, και έχει συμβάλλει σημαντικά στη σωτηρία της περιοχής, είναι φανερό πως δεν μπορεί να αντικαταστήσει την οργανωμένη φύλαξη και δασοπροστασία που θα έπρεπε να υπάρχει από το κράτος και η οποία υπολείπεται σημαντικά των αναγκών.
Ο καθαρισμός του δάσους από άχρηστα και σκουπίδια είναι ανύπαρκτος, ενώ η περιφερειακή καταστροφή των συρματοπλεγμάτων καθιστά εύκολο σε ασυνείδητους να αδειάζουν μπάζα στις παρυφές του δάσους τις νυχτερινές ώρες.
Δεν υπάρχει συστηματική καταγραφή της πανίδας του Υμηττού και συστηματική παρακολούθηση της κατάστασης της χλωρίδας του, παρ’ όλο που παραμένει πλέον από τα τελευταία χαρακτηριστικά δείγματα της αττικής χλωρίδας και πανίδας (πεύκα, κουμαριές, βελανιδιές, πουρναριές, είδη αγριολούλουδων, αλεπούδες, λαγούς, πέρδικες, γεράκια, τσαλαπετεινούς, χελώνες, οχιές, σταθμός μεταναστευτικών σμηνών κ.ά).
Δεν υπάρχει καμία διαμόρφωση χώρων πρόσβασης στο δάσος ειδικά στην περιοχή υπό της Λ. Κατεχάκη που ενώ είναι όαση δίπλα στα σπίτια παραμένει αφιλόξενος χώρος για περίπατο και μη εύκολης πρόσβασης. Ενώ οι περιοχές κάτω από τη Λ. Κατεχάκη θα μπορούσαν να ενοποιηθούν, να αναδειχθεί η ενότητα τους με την Α΄ Ζώνη Υμηττού και να προστατευτούν ως ενιαίος χώρος αναψυχής μένουν εγκαταλελειμμένες και έρμαια επιβουλών.
Όλες οι παραπάνω παρεμβάσεις σε βάρος του βουνού γίνονται αν και το Ρυμοτομικό Σχέδιο της Αθήνας καθορίζει ότι ο Υμηττός είναι χώρος πράσινου και απαγορεύεται αυστηρά κάθε οικοδόμηση και κάθε επαγγελματική δραστηριότητα σε αυτόν. Ωστόσο καμιά Αρχή δεν παρεμβαίνει για να προστατεύσει το σημαντικότερο πνεύμονα του Λεκανοπεδίου. Αντίθετα βλέπουμε κρατικές και δημοτικές αρχές να ανέχονται δραστηριότητες εργολάβων η και να προωθούν σχέδια σταδιακής καταστροφής του.
Μπροστά στην κατάσταση αυτή ιδρύθηκε στο Βύρωνα η Πρωτοβουλία πολιτών Βύρωνα για τη σωτηρία του Υμηττού με στόχο την κινητοποίηση των πολιτών του δήμου για τα ζητήματα αυτά :
Η Πρωτοβουλία απευθύνθηκε στο ΣΠΑΥ, του οποίου πρόεδρος είναι ο δήμαρχος του Βύρωνα ζητώντας την άποψη του για τους κινδύνους που απειλούν τον Υμηττό και την απόκρουση τους. Η μόνη απάντηση που δόθηκε είναι δύο επιστολές που αναφέρονται στα μέτρα δασοπυρόσβεσης και σε γενικότερα μέτρα για τον Υμηττό και αποφεύγουν να πάρουν θέση για τα άμεσα και καυτά προβλήματα που αναφέραμε παραπάνω.
Ελπίζουμε ότι αυτή η ημερίδα θα αποτελέσει ένα ακόμη βήμα στην κατεύθυνση του συντονισμού και της κινητοποίησης των τοπικών κινήσεων και των πολιτών των περιοχών γύρω από τον Υμηττό για την υπεράσπιση του.
